Uit het feit dat in het begin van de achtste eeuw reeds sprake is van een aan de Grafkerk verbonden kapittel, kunnen we opmaken dat de verering van de belangrijke bisschop Servaas goed op gang was gekomen. Jammer genoeg wist het kapittel vrijwel niets van zijn vermaarde bisschop, die men inmiddels 'tot de eer der altaren had verheven' (namelijk opgegraven en in een schrijn op het altaar geplaatst) en daardoor heilig had verklaard.

Ontwikkeling van de grafkerk

De 'grote grafkerk' van bisschop Monulphus, die een eeuw na de bouw nog naar het westen was uitgebreid, had toen waarschijnlijk al plaats moeten maken voor de Karolingische basiliek die al 38 bij 20 meter groot was. Deze kerk, aangetroffen bij de opgravingen in de jaren 1980, was, zeker na een uitbreiding met zo’n tien meter naar het westen, al zo ruim, dat de pelgrimsstroom al behoorlijk moet zijn aangezwollen. Om die pelgrims zoveel mogelijk binnen de muren te kunnen opvangen, is de Karolingische basiliek eind tiende, begin elfde eeuw vervangen door de kern van de huidige kerk, met oorspronkelijk nog een soort veelhoekige 'ombouw' voor de opvang van de pelgrims. Proost Humbertus verbouwde deze kerk tenslotte in de elfde eeuw tot de romaanse kerk die wij kennen, later aangevuld met het gotische gewelf.

hdv-concert-groenen-57_5911689443_o.jpg

De kracht van het geschreven woord

Proost Humbertus gaf waarschijnlijk ook de Franse priester Jocundus de opdracht om Het Leven en De Wonderen van Sint Servaas op schrift te stellen. Bij gelegenheid van de Heiligdomsvaart 2004 is dit geschrift, dat tot nu toe alleen in het Latijn en Frans bestond, in het Nederlands vertaald en geannoteerd. Jocundus beschikte nauwelijks over gegevens betreffende Sint Servaas. Daarom baseerde hij het verhaal op schaarse bronnen, Bijbelcitaten, gegevens van andere heiligenlevens, gesprekken met toen levende Maastrichtenaren en een gezonde dosis fantasie. Jocundus maakte zo een legendarische heilige van Sint Servaas. Een eeuw later schreef Henric van Veldeke over Sint Servaas in de taal van het gewone volk. Op grond van deze twee schrijvers heeft de Sint-Servaasverering een grote vlucht genomen.

Aantrekkingskracht op pelgrims

Sint Servaas trok vooral veel pelgrims vanwege de legendarische sleutel, die hij tijdens zijn bezoek aan Rome van Sint Petrus zelf had ontvangen en waarmee hij de hemel kon openen en sluiten. Ook zijn speciale gave om plotseling opkomende koorts bij mensen en vee te kunnen genezen bezorgde hem veel vereerders. Want doodsangst was in de Middeleeuwen zonder noemenswaardige ziekenzorg alom aanwezig. We kunnen Servatius de heilige van het Avondland noemen, die pelgrims trok uit heel Europa. Maar vooral uit het laagland ten noorden van de lijn Bretagne-Estland, waar zo’n 450 kerken aan hem zijn gewijd en regelmatig pelgrimstekens van hem zijn gevonden.

_aaa6712_5987283308_o.jpg